Partijprogramma’s en defensie; van voetnoot naar hoogste prioriteit?

De Vlaamse partijen zagen dit niet aankomen. Hun verkiezingsprogramma’s twee jaar geleden moeten ze vandaag in zeven haasten bijstellen. Defensie is een prioriteit geworden, met de verontwaardigde publieke opinie als aanjager.

Alle toppolitici staan op dezelfde lijn en zweren dat ze de komende jaren meer zullen investeren in Defensie. Overleven die beloftes tot aan de volgende verkiezingen, over twee jaar?

Zijn we klaar voor een andere (duurdere) defensie? Voor het eerst sinds de Wereldoorlogen wordt een land op ons continent aangevallen door een buurland. Dit is een grondverschuiving in onze diplomatie én binnen ons defensiebeleid.

Wat is momenteel het defensiebeleid van de Vlaamse partijen? Ik dook in de verkiezingsprogramma’s van de vorige federale verkiezingen in 2019. Het contrast met wat de partijen toen schreven en vandaag zeggen kan moeilijk groter zijn.

N-VA

De N-VA hield het kort in haar verkiezingsprogramma: 2% van tekst spendeert ze aan defensie. Maar de inhoud is wel het meest combattief van alle partijen. De N-VA verwijst trots naar 9,2 miljard euro investeringen van hun minister van defensie in de regering Michel.

Volgens het verkiezingsprogramma van de N-VA moet ons defensiebudget verder stijgen naar het Europees gemiddelde: 1,57% van het BBP (Bruto Binnenlands Product). Daarmee zouden we Nederland en Duitsland inhalen. Als er één Vlaamse partij is die reeds in haar verkiezingsprogramaa een vuist maakte, was het wel N-VA.

Open Vld

De Open Vld besteedt van alle partijprogramma’s het meest aandacht aan het leger: 4% van het programma wordt gewijd aan defensie. Maar een echt investeringsprogramma is niet in de tekst te vinden.

Open Vld wil niet zozeer investeren, maar wel de bestaande schaakstukken beter op het bord positioneren. De nadruk ligt op meer samenwerking met Nederland en Frankrijk. De Open Vld is ook de meest uitgesproken voorstander van een Europees leger.

Moet Poetin zich zorgen maken? Neen en ja. Uit dit partijprogramma komen geen grote aankopen naar voren. Maar Open Vld wil wel werken aan een Europees leger dat los van Amerikanen inzetbaar is. Dat ziet men in Rusland liever niet.

Vooruit

Veel woorden maakt Vooruit aan defensie niet vuil. Nog geen 2% van het programma gaat over het leger. Vooruit slaagt er dan ook niet in om tot een duidelijke visie te komen. Enerzijds wil men nagaan of de aankoop van de F-35 nog kan geannuleerd worden. Anderzijds wil men meer samenwerken met de Nederlandse luchtmacht. Met welke vliegtuigen?

De investeringen schuiven de Vlaamse socialisten door naar het Europees niveau. Kortom, een duidelijke strategie moet Poetin van de Vlaamse socialisten niet verwachten en investeringen in defensie al helemaal niet.

CD&V

CD&V is de grootste Atlantist: de NATO staat centraal in haar defensiebeleid. Dat is nog een uitloper van de carrièreplanning van voormalig CD&V-kopstuk Pieter De Crem, die secretaris-generaal van de NAVO wou worden.

Wordt deze NAVO-doctrine ook omgezet in harde standpunten? Helaas. CD&V is zelfs het kortst van stof van alle partijen: minder dan 1% van het programma gaat over defensie.

CD&V noemt zich daarin voorstander van een Europees leger, waarvan het commando zich in Brussel bevindt. De Belgische militairen krijgen een flexibeler loopbaan. Als er geïnvesteerd wordt in het leger, is het in opleidingen. Kortom, de defensieplannen van CD&V lijken uit de pen te komen van een HR-manager. CD&V ziet defensie eerder als een jobfabriek.

Groen

Groen focust vooral op conflictpreventie. Wapens exporteren naar conflicthaarden wou Groen nog moeilijker maken. Vliegtuigen zijn geen kerntaak van het Belgische leger, volgens Groen. Samen met de vliegtuigen verdwijnen dan ook de kernwapens uit België.

Ruim twee jaar nadat deze tekst geschreven is, is het wel duidelijk dat conflictpreventie het Russische leger niet gehinderd heeft op zijn weg naar Kiev. Wellicht heeft Groen al een beetje spijt van haar verkiezingsprogramma.

PVDA

Belgë moet uit de NAVO stappen. En de NAVO moet uit België geschopt worden. Ons leger moet stoppen met NAVO-oefeningen aan de grenzen met Rusland. Daarmee zet de PVDA zich op één lijn met Poetin. De communistische partij wil het Belgische leger omvormen tot een louter defensieve strijdmacht. Onze luchtmacht heeft daarbij genoeg aan vijf vliegtuigen, aldus de PVDA. Het heeft er alle schijn van dat de communisten stiekem dromen van het Warschaupact, dat in 1991 werd opgedoekt.

Zeer reëel slagveld

Ruim twee jaar geleden, in tempore non suspecto, discussieerden de strategen van de Vlaamse partijen vooral over het zwaartepunt van onze defensie. Kiezen we prioritair voor de NAVO? Of kiezen we prioritair voor een Europees leger?

De Open Vld is de grootste promotor van een Europees leger. Langs de andere zijde blijft CD&V de meest uitgesproken Atlantist. De resterende partijen zweven daar ergens tussen.

De theoretische discussie wordt nu plots gevoerd op een zeer reëel slagveld. En wat blijkt? Geen van beide denkstromingen kon Poetin verontrusten.

De NAVO speelt in de Russische oorlog geen rol van betekenis. Een Europees leger is evenmin aan de Oekraïense grens te vinden.

Toch is de discussie niet dood. Cruciaal wordt de houding van de Franse president die zich al eerder uitsprak voor een Europees leger en misschien, met de Franse verkiezingen in het vooruitzicht, het momentum aangrijpt om dit punt hard te maken.

Afspraak 2024

Geruisloos en in enkele dagen tijd is het politiek debat fundamenteel veranderd. We praten vandaag over troepentransporten en wapenleveringen. De EU heeft 1 miljard euro militaire steun beloofd aan Oekraïne. De Amerikaanse regering van president Biden schiet met een veelvoud ter hulp. België zal het Oekraïense leger bevoorraden met 2.000 machinegeweren en 3.800 ton brandstof. Ondertussen zijn 300 Belgische militairen in Constanta gelegerd aan de Roemeens-Oekraïense grens.

Vandaag geeft ons land 1.12 % van het bbp uit aan defensie. Nog voor de Russische aanval lag er al een plan op tafel om de komende jaren 10 miljard euro te investeren in defensie om het Europese gemiddelde van 1.57 % bbp te realiseren. En premier De Croo (Open Vld) stelt nu terecht dat de 10 miljard niet zal volstaan. Hij ziet zich gesteund door de oorlog in Oekraïne en de brede bevolking.

Maar blijft er van deze golf nog iets over, wanneer over twee jaar de nieuwe verkiezingsprogramma’s uitgeschreven worden? De dure eden van vandaag worden dan hopelijk ingelost, en vertaald naar meer aandacht en hogere budgetten voor defensie.

Si vis pacem, para bellum (Als je vrede wil, bereid je dan voor op de oorlog)